Martin Scorsese wyróżniony złotym medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis

Medal, przyznawany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, nadawany jest osobom szczególnie wyróżniającym się w dziedzinie twórczości artystycznej, działalności kulturalnej lub ochronie kultury i dziedzictwa narodowego.

Scorsese odebrał wyróżnienie z rąk Bogdana Klicha, chargé d'affaires ambasady RP w Waszyngtonie. Krótka uroczystość w małym gronie miała miejsce w środę w trakcie jubileuszowej, 20. edycji Festiwalu Polskich Filmów w Nowym Jorku, w siedzibie Directors Guild of America (DGA).

Martin Scorsese wyraził wdzięczność za wyróżnienie. Podkreślił też wpływ polskiego kina na jego twórczość. "Dziękuję bardzo. Czuję się wielce uhonorowany. To dla mnie także wielki zaszczyt mówić o polskim kinie i wpływie, jaki na mnie wywarło i wciąż wywiera. Ogromnie oddziałuje na moją twórczość. Przez lata polskie kino stanowi przykład, jest wciąż żywe i silne. Jestem bardzo zadowolony, że mogę tu być, zaakceptować (medal - PAP), a także wygłosić tego wieczoru wprowadzenie do wspaniałego filmu +Popiół i diament+, jednego z najwspanialszych na świecie" – zapewniał.

W wypełnionym po brzegi audytorium DGA, w drugim dniu festiwalu reżyser wygłosił wypełnione osobistą refleksją i wspomnieniami o Wajdzie wprowadzenie przed projekcją pochodzącego z 1958 roku filmu "Popiół i diament".

"Wajda miał długą, twórczą karierę i pozostawił po sobie wspaniałą spuściznę. Jego prace stanowiły inspirację na całym świecie" – zauważył Scorsese.

Przypomniał, że widział w kinie "Popiół i diament" jako pierwszy film polski w 1959 lub 1960 roku. Oglądał go nawet w programach telewizyjnych z reklamami.

"Był nowoczesny wówczas i jest nowoczesny teraz. (...) Wciąż we mnie tkwi wpływ tego filmu. Otworzył cały nowy świat niesamowitych filmowców, a razem z Wajdą – Kawalerowicza, Munka, Morgensterna, Hasa, Polańskiego i Skolimowskiego, Kieślowskiego. Dla mnie jednak przede wszystkim był to +Popiół i diament+" – akcentował amerykański reżyser.

W przerywanym burzliwymi oklaskami wystąpieniu analizował niektóre fragmenty z udziałem głównego odtwórcy Zbigniewa Cybulskiego w słynnych okularach przeciwsłonecznych. Zaznaczył, że obsesyjnie rysował dla siebie kadry z filmu. Przywołał symboliczne sceny m.in. z płonącymi kieliszkami z alkoholem i ikoniczną, kiedy zraniony śmiertelnie bohater plami krwią rozwieszone na sznurkach białe prześcieradła.

"+Popiół i diament+ posiada niezwykłą siłę wizualną i emocjonalną. Tematyka, wielki konflikt i tożsamość kulturowa są uniwersalne, nawet jeśli nie znasz historii Polski" – ocenił Scorsese.

Wyraził podziw dla wizualnego kunsztu Wajdy. Przypomniał, że wykorzystał jego pomysły z "Popiołu i diamentu" przy realizacji filmu "Infiltracja", pokazywał je Leonardowi DiCaprio, kiedy przygotowywał się do swojej roli, podglądał przy montażu "Wściekłego byka". Mówił, jak cennym jest dla niego podarunek od Wajdy – storyboard z ostatniej sceny "Popiołu i diamentu".

Scorsese wspominał także spotkania z Wajdą w Ameryce, w tym w Nowym Jorku; mówił też o ostatnim w Polsce z okazji premiery filmu "Hugo i jego wynalazek". Odczytał też fragmenty listu Wajdy, w którym dziękował on amerykańskiemu artyście za przygotowanie wyboru odrestaurowanych arcydzieł polskiego kina prezentowanych w Ameryce.

"Wiesz, jak amerykańskie kino kształtowało nie tylko mnie, ale Zbigniewa Cybulskiego i cały kraj. James Dean, Marlon Brando, Montgomery Clift poznali nas z wolnym światem. Reżyserzy filmowi i ich następcy stali się naszymi wzorami" – cytował Scorsese Wajdę, który zaznaczył, że stoi nad grobem, ale nie wyobraża sobie życia wiecznego bez kina.

Na temat Wajdy wypowiadał się podczas festiwalu także Bogdan Klich, który objął patronat honorowy nad wydarzeniem, trwającym do soboty. Głos zabierały również przedstawicielki polskich instytucji filmowych wspierających imprezę.

Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)